Pastoralno-teologiczny status sanktuarium w przestrzeni życia religijnego diecezji – ks. Piotr Góra

Sanktuaria należą niewątpliwie do tych rzeczywistości w życiu Kościoła, które wzbudzają wciąż spore zainteresowanie wiernych. Nawet w regionach dotkniętych laicyzacją cieszą się dużą frekwencją nawiedzających. Nazwa konkretnego sanktuarium przywołuje na myśl pozytywne doświadczenia religijne, nieraz z czasów dzieciństwa – wspomnienie wysłuchanej modlitwy czy doznanych łask. Źródłem takich doświadczeń są przeżycia zarówno osobiste, jak i takie, o których dali świadectwo inni wierni, często przyjaciele, znajomi, którzy z sanktuarium wiążą ważne momenty swojego życia.

Wypełniając obowiązki sekretarza biskupa diecezjalnego i notariusza kurii, towarzysząc biskupowi w jego posłudze duszpasterskiej i uczestnicząc w wizytacjach kanonicznych, spotykałem się z pytaniami dotyczącymi formalnych i duszpasterskich kwestii związanych z funkcjonowaniem sanktuariów. Stawałem wobec konieczności rozwiązywania problemów z obszaru duszpasterstwa i sposobu zarządzania sanktuariami. Część z nich dotyczyła wzajemnych relacji sanktuarium i struktur diecezjalnych. W związku z tym zainteresowałem się problematyką sanktuariów i ich znaczenia w przestrzeni duszpasterskiej diecezji. Pierwszym owocem tych zainteresowań było podjęcie próby zebrania i usystematyzowania wiedzy dotyczącej sanktuariów diecezji bielsko-żywieckiej, określenia ich stanu prawnego i znaczenia w życiu diecezji. [Por. P. Góra, Sanktuaria diecezji bielsko-żywieckiej i ich rola w przestrzeni duszpasterskiej Kościoła partykularnego, „Salvatoris Mater” 20 (2018) 1/4, s. 322-345]

Mam nadzieję, że niniejsze opracowanie będzie pomocne osobom odpowiedzialnym za duszpasterstwo sanktuaryjne na poziomie diecezji oraz tym wszystkim, którzy wypełniają funkcje kustoszy, duszpasterzy czy w inny sposób posługują w miejscach świętych. Liczę na to, że przyda się ono jako praktyczna pomoc w porządkowaniu i opracowaniu strategii duszpasterstwa sanktuaryjnego, a także znajdzie się w rękach studentów teologii zdobywających wiedzę z zakresu teologii pastoralnej.

Pracę tę piszę również z myślą o przewodnikach pielgrzymek i grup turystycznych, którzy wprowadzając turystów i pielgrzymów w przestrzeń miejsc kultu, mają szansę, by nie tylko odsłaniać piękno i znaczenie historyczne nawiedzanych obiektów, ale także pomóc oprowadzanym osobom w doświadczeniu sfery sacrum i przeżyciu spotkania z Bogiem.

Temat niezwykle interesujący i ważny dla badań naukowych, podejmowanych w zakresie teologii pastoralnej prezentuje praca doktorska sekretarza biskupa bielsko-żywieckiego ks. Piotra Góry. Licząca 320 strony rozprawa pt. „Pastoralno-teologiczny status sanktuarium w przestrzeni życia religijnego diecezji”, obroniona w 2022 roku na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, w sposób nowatorski przybliża zagadnienie – ideę sanktuarium, wprowadzając zarazem oryginalną perspektywę pastoralno-teologiczną w życiu Kościoła lokalnego. Autor pomaga nie tylko zrozumieć fenomen sanktuariów – miejsc, w których „sprawy boskie łączą się ze sprawami ludzkimi” – ale i wskazuje na konkretne duszpasterskie owoce związane z ich działalnością. „Ukazując status sanktuariów, przedstawiono ich aspekt biblijny, teologiczno-historyczny, w tym prawny, a także pastoralny” – przeczytać można w streszczeniu rozprawy zawierającej pięć rozdziałów, wstęp i zakończenie. Obok przybliżenia biblijnych miejsc świętych i ukazania rozwoju rozumienia ich sensu i znaczenia na kartach Starego i Nowego Testamentu omówiona została także w pracy perspektywa historyczno-teologiczna, jeśli chodzi o rozumienie rzeczywistości sanktuarium przez wspólnotę Kościoła. Cytowane są dokumenty prawne Kościoła i ich znaczenie w kontekście omawianego tematu. Nie zabrakło zarysowania ich relacji do duszpasterstwa diecezjalnego.

Ostatecznie ks. dr Piotr Góra zaprezentował postulaty duszpasterskie, związane z funkcjonowaniem i rozwojem sanktuariów, a także podjął próbę adaptacji w duszpasterstwie sanktuaryjnym współczesnego dorobku teorii zarządzania i skutecznego działania. „W każdym czasie, niezależnie od stawianych akcentów, sanktuaria odpowiadały na ludzkie potrzeby i aktualne wyzwania. Tę, jakże istotną rolę sanktuariów podkreśla współczesne nauczanie Kościoła” – podsumowuje autor, cytując papieża Franciszka z adhortacji „Evangelii gaudium” o głoszeniu, który stwierdził, że nawiedzanie sanktuariów i kultywowanie pobożności ludowej jest ważną formą ewangelizacji.

Ks. dr hab. Zbigniew Zarembski, prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w recenzji rozprawy ks. Góry zauważył, że autor wybrał na temat swojej dysertacji zagadnienie poświęcone sanktuarium w przestrzeni życia religijnego, „gdyż niewątpliwie jest ono strukturą bardzo mocno osadzoną w rzeczywistości Kościoła powszechnego i partykularnego, a jednocześnie w kontekście szerzącego się coraz bardziej zjawiska dechrystianizacji odgrywa ważną rolę w umacnianiu chrześcijan w wierze i dziele ewangelizacji”.

Jak zaznacza recenzent, praca ma charakter interdyscyplinarny, gdyż jej autor, omawiając kwestie dotyczące głównego zagadnienia i odwołując się do badań historycznych, prawnych, biblijnych i teologicznych, wskazuje „na praktyczny charakter zaprezentowanych badań”. Mogą z tego skorzystać duszpasterze i osoby zainteresowane pogłębieniem wiedzy na temat funkcjonowania sanktuariów w przestrzeni życia religijnego.

Rozprawa doktorska pt. „Pastoralno-teologiczny status sanktuarium w przestrzeni życia religijnego diecezji” została przygotowana pod naukowym kierunkiem ks. dr. hab. Jana Dziedzica, prof. UPJPII.

Można ją także przeczytać w formie online TUTAJ